Ít ai để ý rằng, trong mỗi không gian thờ cúng của người Việt – dù ở nông thôn hay thành thị, dù truyền thống hay hiện đại – bộ đồ thờ bằng sứ vẫn luôn chiếm một vị trí trang trọng. Không đơn thuần là vật phẩm phục vụ nghi lễ, những món đồ thờ từ sứ còn là sự hiện thân của tín ngưỡng, của truyền thống dân tộc được gìn giữ và lưu truyền từ đời này sang đời khác. Sự hiện diện của chúng không chỉ mang lại vẻ đẹp thanh nhã cho không gian linh thiêng, mà còn ẩn chứa chiều sâu văn hóa, phong thủy và tâm linh sâu sắc.
Mục lục
1. Bộ đồ thờ bằng sứ là gì?
Bộ đồ thờ bằng sứ là tập hợp các vật phẩm được chế tác từ gốm sứ dùng để bài trí trên bàn thờ, bao gồm bát hương, lọ hoa, đèn thờ, mâm bồng, ống hương, chóe thờ, kỷ chén thờ và nhiều vật phẩm khác tùy theo nhu cầu thờ cúng. Những sản phẩm này thường được làm từ sứ cao cấp, tráng men bóng, trang trí hoa văn rồng phượng, sen, hoặc các họa tiết mang ý nghĩa tâm linh.
2. Nét đẹp truyền thống hòa quyện cùng nghệ thuật thủ công
Gốm sứ là một trong những nghề thủ công lâu đời nhất của người Việt, nổi bật nhất là dòng gốm Bát Tràng. Bộ đồ thờ bằng sứ là sự kết tinh giữa nghệ thuật thủ công và văn hóa tâm linh, với từng chi tiết được chế tác tinh xảo, hoa văn hài hòa, thể hiện sự tôn nghiêm và lòng thành của gia chủ. Các nghệ nhân không chỉ tạo ra vật phẩm đẹp mắt mà còn gửi gắm trong đó cả tinh thần và niềm tin vào sự linh thiêng.
3. Vì sao người Việt ưa chuộng bộ đồ thờ bằng sứ?
3.1. Phù hợp với nhiều không gian thờ, giá trị thẩm mỹ cao
Bề mặt sứ mịn, sáng bóng, dễ lau chùi, giữ được vẻ đẹp lâu dài. Hoa văn phong thủy như long, lân, quy, phụng hay sen – biểu tượng của sự thanh cao – được thể hiện rõ nét, tạo nên tổng thể hài hòa, trang nghiêm cho bàn thờ.
3.2. Ý nghĩa phong thủy
Gốm sứ thuộc hành Thổ – tượng trưng cho sự ổn định, bền vững. Trong ngũ hành, Thổ sinh Kim – tượng trưng cho tài lộc, vì vậy khi sử dụng bộ đồ thờ bằng sứ, nhiều người tin rằng sẽ giúp thu hút vượng khí, mang lại bình an và may mắn cho gia đình.
3.3. Gắn với đời sống tâm linh
Từ thời xa xưa, ông bà ta đã sử dụng gốm sứ trong các nghi lễ thờ cúng. Hình ảnh bát hương sứ, chóe thờ bằng men lam hay men rạn đã in sâu vào ký ức của nhiều thế hệ. Sự quen thuộc này khiến cho bộ đồ thờ bằng sứ trở thành lựa chọn hàng đầu trong hầu hết các gia đình Việt.
4. Những họa tiết đặc trưng thường gặp trên bộ đồ thờ bằng sứ
Bộ đồ thờ bằng sứ không chỉ thu hút nhờ chất liệu bền đẹp mà còn bởi những họa tiết mang đậm ý nghĩa tâm linh và truyền thống. Tham khảo một số họa tiết phổ biến:
- Hoa sen: Là biểu tượng của sự thanh cao, tinh khiết và giác ngộ trong đạo Phật. Hoa sen thể hiện cho tâm hồn hướng thiện, sự thuần khiết trong cõi trần tục.
- Rồng – Phượng: Thường được sử dụng để thể hiện sự quyền uy, thịnh vượng và hài hòa âm dương. Rồng đại diện cho trời, Phượng đại diện cho đất – sự kết hợp này mang lại sự cân bằng, sung túc.
- Tứ linh (Long – Lân – Quy – Phụng): Mỗi linh vật đều mang một ý nghĩa riêng. Long tượng trưng cho quyền lực, Lân là biểu tượng của sự nhân từ, Quy đại diện cho trường thọ, và Phụng thể hiện cho sự cao quý. Bộ tứ linh khi xuất hiện trên đồ thờ mang ý nghĩa bảo vệ, trấn trạch, mang lại sự bình an cho gia đạo.
- Chữ Hán cổ như Phúc – Lộc – Thọ – Tâm – Đức: Những chữ này không chỉ mang thông điệp tốt lành mà còn thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với ông bà tổ tiên. Đây là cầu nối tâm linh giữa các thế hệ.
Tất cả những họa tiết trên đều không được chọn ngẫu nhiên mà dựa trên sự nghiên cứu về tín ngưỡng, triết lý phương Đông cũng như nghệ thuật sắp đặt, phối màu một cách hài hòa và trang trọng.
5. Ưu điểm của bộ đồ thờ bằng sứ so với các chất liệu khác
Bộ đồ thờ có thể được làm từ nhiều chất liệu khác nhau như đồng, gỗ, đá… nhưng sứ vẫn là lựa chọn phổ biến nhất trong các gia đình Việt bởi những lý do sau:
- Về thẩm mỹ: Sứ mang vẻ đẹp thanh thoát, sang trọng. Lớp men sứ bóng mịn, màu sắc trang nhã giúp tôn lên sự trang nghiêm của không gian thờ cúng. Ngoài ra, sứ cũng dễ vệ sinh và giữ được vẻ đẹp lâu dài nếu được bảo quản đúng cách.
- Về phong thủy: Theo ngũ hành, sứ thuộc hành Thổ, có khả năng trung hòa các yếu tố trong không gian, hỗ trợ sự ổn định, vững chắc cho gia đạo. Thổ sinh Kim – tượng trưng cho tài lộc, sự sung túc – là yếu tố mà nhiều gia chủ đặc biệt coi trọng khi chọn lựa đồ thờ.
- Về độ bền: Dù cần tránh va đập, sứ vẫn có độ bền rất cao nếu được chế tác đúng chuẩn và nung ở nhiệt độ cao. Các sản phẩm chất lượng cao có thể dùng bền lâu qua nhiều thế hệ.
- Về truyền thống: Đồ thờ bằng sứ gắn bó với người Việt từ xa xưa, nhất là gốm sứ Bát Tràng. Đây là dòng gốm lâu đời, được nhiều thế hệ tin dùng và lưu truyền.
- Về giá thành: So với đồng hay các loại gỗ quý, đồ thờ bằng sứ có giá thành dễ tiếp cận hơn, đa dạng phân khúc cho người dùng lựa chọn từ phổ thông đến cao cấp.
Chính sự dung hòa giữa yếu tố thẩm mỹ, văn hóa, tâm linh và phong thủy đã giúp bộ đồ thờ bằng sứ giữ vững vị trí trong gian thờ của người Việt từ xưa đến nay.
6. Những lưu ý khi chọn mua bộ đồ thờ bằng sứ
Việc chọn lựa bộ đồ thờ không chỉ là quyết định về mặt thẩm mỹ mà còn là vấn đề tâm linh, cần sự cân nhắc kỹ lưỡng. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng dành cho gia chủ:
- Lựa chọn theo quy mô bàn thờ: Không nên mua bộ đồ thờ quá lớn cho bàn thờ nhỏ, gây cảm giác chật chội, mất cân đối. Ngược lại, với bàn thờ lớn, bộ đồ thờ cần đủ đầy và tương xứng để không bị trống trải.
- Phù hợp với mục đích thờ cúng: Gia chủ cần xác định rõ mình thờ ai (Phật, tổ tiên, Thần Tài – Thổ Địa…) để chọn đúng bộ đồ thờ. Ví dụ, bàn thờ Phật nên dùng bộ đồ thờ men trắng hoặc men lam nhẹ nhàng, tinh khiết. Bàn thờ gia tiên có thể lựa chọn họa tiết truyền thống như rồng phượng, hoa sen…
- Chọn cơ sở uy tín: Nên mua tại các làng nghề nổi tiếng như Lò gốm nghệ nhân Bát Tràng để đảm bảo chất lượng, độ bền và ý nghĩa tâm linh. Những cơ sở uy tín còn giúp tư vấn bài trí, phối màu và bố cục sao cho hài hòa phong thủy.
- Kiểm tra kỹ sản phẩm: Quan sát kỹ lớp men, độ đều màu, hoa văn có sắc sảo không, đáy sản phẩm có vết nứt hay lỗi kỹ thuật không. Sản phẩm đạt chuẩn sẽ cho cảm giác chắc chắn, cân đối khi cầm nắm.
- Tôn trọng yếu tố tâm linh: Không nên mặc cả quá nhiều khi mua đồ thờ. Điều này không chỉ là phép lịch sự trong văn hóa mua bán đồ tâm linh mà còn thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên, thần Phật.
Trong nhịp sống hiện đại ngày nay, nhiều yếu tố văn hóa đang bị mai một dần. Tuy nhiên, không gian thờ cúng trong mỗi gia đình vẫn giữ được vai trò thiêng liêng, và bộ đồ thờ bằng sứ vẫn là biểu tượng quen thuộc không thể thiếu. Sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại đã tạo nên những bộ đồ thờ sứ vừa giữ được nét xưa, vừa phù hợp với không gian nhà ở hiện đại – từ nhà phố đến căn hộ chung cư.
