Thờ cúng tổ tiên là một nét đẹp truyền thống thiêng liêng của người Việt, nó thể hiện lòng hiếu kính và biết ơn của con cháu đối với những người đã khuất. Để có một không gian thờ cúng trang trọng và đầy đủ, việc lựa chọn bộ đồ thờ cúng phù hợp đóng vai trò vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, nhiều gia đình thường băn khoăn không biết nên chọn bộ đồ thờ 9 món, 13 món hay 15 món. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa của từng loại bộ đồ thờ, từ đó đưa ra lựa chọn phù hợp nhất cho gia đình mình.
Mục lục
I. Ý nghĩa và vai trò của đồ thờ cúng trong gia đình Việt
Trước khi đi sâu vào các loại bộ đồ thờ, chúng ta cần hiểu rõ ý nghĩa sâu sắc của những vật phẩm này. Đồ thờ cúng không chỉ là những vật phẩm trang trí mà còn là cầu nối tâm linh giữa thế giới hiện tại và thế giới của người đã khuất. Mỗi vật phẩm đều mang một ý nghĩa riêng, góp phần tạo nên sự trang nghiêm và linh thiêng cho không gian thờ cúng.
- Bát hương: Là trung tâm của bàn thờ, nơi con cháu thắp hương dâng lên tổ tiên, thể hiện lòng thành kính và cầu nguyện.
- Đỉnh đồng: Thường đặt phía sau bát hương, dùng để đốt trầm hương, tạo không khí ấm cúng và thanh tịnh, đồng thời xua đuổi tà khí.
- Đôi hạc: Biểu tượng của sự trường thọ, thanh cao và may mắn, thường đặt hai bên đỉnh đồng.
- Đôi chân nến: Biểu tượng của ánh sáng và sự minh mẫn, soi đường dẫn lối cho tổ tiên.
- Lọ hoa: Dùng để cắm hoa tươi, thể hiện sự tươi mới, thuần khiết và lòng biết ơn.
- Mâm ngũ quả: Biểu tượng của sự sung túc, đủ đầy và là lời cầu mong một năm an lành, thịnh vượng.
- Chén nước/chén rượu: Dùng để đựng nước sạch hoặc rượu, thể hiện sự thanh tịnh và lòng thành.
- Ống hương: Dùng để đựng hương, giữ cho bàn thờ luôn gọn gàng.
- Đôi đèn dầu/đôi đèn điện: Cung cấp ánh sáng cho bàn thờ, biểu trưng cho sự ấm áp và linh thiêng.

II. Nên chọn bộ đồ thờ 9 món, 13 món hay 15 món?
Việc lựa chọn số lượng vật phẩm trong bộ đồ thờ cúng phụ thuộc vào nhiều yếu tố như diện tích bàn thờ, điều kiện kinh tế và quan niệm của mỗi gia đình. Dưới đây là phân tích chi tiết về từng loại bộ đồ thờ:
1. Bộ đồ thờ 9 món: Sự tối giản và đầy đủ cơ bản
Bộ đồ thờ 9 món thường bao gồm những vật phẩm thiết yếu nhất để đảm bảo không gian thờ cúng đầy đủ và trang trọng. Đây là lựa chọn phổ biến cho những gia đình có không gian thờ cúng nhỏ hoặc muốn tối giản nhưng vẫn đảm bảo sự tôn nghiêm.
Các vật phẩm thường có trong bộ 9 món:
- Bát hương (1 chiếc): Trung tâm của bàn thờ, nơi cắm hương.
- Đỉnh đồng (1 chiếc): Dùng để đốt trầm.
- Đôi hạc (2 chiếc): Đặt hai bên đỉnh đồng.
- Đôi chân nến (2 chiếc): Đặt hai bên bát hương hoặc phía trước đỉnh đồng.
- Lọ hoa (1 chiếc): Cắm hoa tươi.
- Kỷ chén (3 chén hoặc 5 chén): Dùng để đựng nước hoặc rượu.
- Đôi đèn điện/đèn dầu (2 chiếc): Cung cấp ánh sáng.
- Ống hương (1 chiếc): Đựng hương.
- Mâm bồng (1 chiếc): Đặt hoa quả, lễ vật.
Ưu điểm của bộ 9 món:
- Tiết kiệm không gian: Phù hợp với những căn hộ chung cư hoặc nhà có diện tích thờ cúng khiêm tốn.
- Chi phí hợp lý: Giá thành thường thấp hơn so với các bộ nhiều món hơn.
- Dễ dàng sắp xếp: Bố trí đơn giản, không cầu kỳ.
Nhược điểm:
- Có thể thiếu một số vật phẩm phụ: Tùy theo quan niệm và nhu cầu, một số gia đình có thể cảm thấy thiếu chén đĩa, đũa thờ, hoặc các vật phẩm nhỏ khác.

2. Bộ đồ thờ 13 món: Sự cân bằng và đủ đầy
Bộ đồ thờ 13 món được xem là lựa chọn cân bằng, vừa đủ đầy các vật phẩm cần thiết mà không quá cầu kỳ, phù hợp với hầu hết các gia đình Việt. Đây là sự nâng cấp từ bộ 9 món, bổ sung thêm một số vật phẩm mang ý nghĩa sâu sắc hơn.
Các vật phẩm thường có trong bộ 13 món (bổ sung từ bộ 9 món):
Ngoài các vật phẩm cơ bản của bộ 9 món, bộ 13 món thường bổ sung thêm:
- Bộ ấm chén thờ (1 bộ): Dùng để dâng trà, rượu.
- Bát đựng nước (1 chiếc): Dùng để đựng nước sạch.
- Đũa thờ (1 đôi): Dùng trong các dịp cúng giỗ.
- Nậm rượu (1 chiếc): Dùng để đựng rượu cúng.
- Đôi long ngai (2 chiếc): Đôi rồng ngồi hoặc ghế rồng, biểu tượng của sự uy nghiêm, quyền lực, thường đặt hai bên bàn thờ hoặc cạnh đỉnh đồng. (Lưu ý: Vật phẩm này không phải lúc nào cũng có trong bộ 13 món, tùy thuộc vào nhà sản xuất và nhu cầu của gia đình).
Ưu điểm của bộ 13 món:
- Đầy đủ hơn: Cung cấp nhiều vật phẩm hơn, đáp ứng đa dạng nhu cầu thờ cúng.
- Tính thẩm mỹ cao: Sự sắp xếp cân đối, hài hòa tạo nên không gian thờ cúng trang nghiêm hơn.
- Phù hợp với nhiều không gian: Có thể bố trí linh hoạt trên nhiều kích thước bàn thờ khác nhau.
Nhược điểm:
- Chiếm diện tích hơn: Yêu cầu không gian bàn thờ rộng hơn một chút so với bộ 9 món.
- Chi phí cao hơn: Do số lượng vật phẩm nhiều hơn.

3. Bộ đồ thờ 15 món: Sự thịnh vượng và sung túc
Bộ đồ thờ 15 món là lựa chọn cao cấp nhất, thường dành cho những gia đình có không gian thờ cúng lớn, mong muốn thể hiện sự thịnh vượng, đủ đầy và trang nghiêm tối đa. Bộ 15 món bao gồm gần như tất cả các vật phẩm thờ cúng phổ biến, tạo nên một không gian thờ cúng hoàn chỉnh và uy nghi.
Các vật phẩm thường có trong bộ 15 món (bổ sung từ bộ 13 món):
Ngoài các vật phẩm đã có trong bộ 13 món, bộ 15 món có thể bổ sung thêm:
- Ống đũa thờ (1 chiếc): Đựng đũa thờ gọn gàng.
- Bát đựng gạo/muối (2 chiếc): Dùng để đựng gạo và muối, biểu tượng của sự no đủ.
- Chóe thờ (3 chiếc): Dùng để đựng gạo, muối, nước, mang ý nghĩa của sự sung túc và ba tài lộc (Thiên – Địa – Nhân).
- Hoặc các vật phẩm trang trí khác như: Lư hương phụ, lọ hoa nhỏ, v.v.
Ưu điểm của bộ 15 món:
- Hoàn chỉnh và đầy đủ: Cung cấp đầy đủ các vật phẩm cần thiết và cả những vật phẩm mang tính biểu tượng cao.
- Tạo không gian thờ cúng uy nghi: Thích hợp cho những ban thờ lớn, nhà thờ họ, hoặc những gia đình coi trọng sự trang trọng, bề thế.
- Tính thẩm mỹ vượt trội: Sự sắp xếp hài hòa của nhiều vật phẩm tạo nên một tổng thể đẹp mắt và linh thiêng.
Nhược điểm:
- Yêu cầu không gian lớn: Chỉ phù hợp với những bàn thờ có kích thước lớn.
- Chi phí cao nhất: Giá thành thường là cao nhất trong ba loại bộ đồ thờ.
- Cần sự tỉ mỉ trong sắp xếp: Việc bày trí nhiều vật phẩm đòi hỏi sự khéo léo để tránh cảm giác rối mắt.

III. Lời khuyên khi lựa chọn bộ đồ thờ cúng
Việc lựa chọn bộ đồ thờ cúng không chỉ dựa vào số lượng món mà còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác:
Kích thước bàn thờ: Đây là yếu tố quan trọng hàng đầu. Bạn cần đo đạc kỹ lưỡng kích thước chiều dài, chiều rộng của bàn thờ để chọn bộ đồ thờ có tỷ lệ cân đối, tránh tình trạng quá chật chội hoặc quá trống trải.
Kiến trúc và không gian thờ cúng: Nếu không gian thờ cúng nhỏ hẹp, bạn nên ưu tiên bộ 9 món hoặc 13 món để tạo sự thông thoáng. Đối với không gian rộng rãi, bộ 15 món sẽ giúp bàn thờ trở nên bề thế hơn.
Điều kiện kinh tế: Các bộ đồ thờ được làm từ nhiều chất liệu khác nhau (đồng, sứ, gỗ, đá) với mức giá đa dạng. Hãy cân nhắc ngân sách của gia đình để chọn được bộ đồ thờ phù hợp.
Chất liệu và hoa văn: Nên chọn đồ thờ cúng có chất liệu bền đẹp, dễ vệ sinh và hoa văn tinh xảo, phù hợp với phong cách kiến trúc tổng thể của ngôi nhà. Các chất liệu phổ biến như đồng, gốm sứ Bát Tràng, gỗ mít, gỗ hương… đều có những ưu điểm riêng.
Nguồn gốc xuất xứ: Ưu tiên mua đồ thờ cúng tại các cơ sở uy tín, có nguồn gốc rõ ràng như logomnghenhan.com để đảm bảo chất lượng, sự tinh xảo và ý nghĩa tâm linh của sản phẩm.
Quan niệm tâm linh của gia đình: Một số gia đình có thể có những quan niệm riêng về số lượng vật phẩm hoặc cách bày trí. Hãy tham khảo ý kiến của người lớn tuổi trong gia đình hoặc các chuyên gia phong thủy nếu cần.
Việc lựa chọn bộ đồ thờ 9 món, 13 món hay 15 món không có một quy tắc cố định nào mà hoàn toàn phụ thuộc vào nhu cầu, điều kiện và quan niệm của mỗi gia đình. Điều quan trọng nhất là lòng thành kính và sự chu đáo của con cháu khi chuẩn bị không gian thờ cúng.