I. Phân biệt các khái niệm: vái, xá và lạy

Tuy thường được gộp chung, vái, xá và lạy là ba hành động có sự khác biệt rõ rệt về hình thức, mức độ tôn kính và đối tượng hướng đến. Cùng tìm hiểu thế nào là vái lạy đúng cách

1. Thế nào là “lạy”?

• Hành động: “Lạy” là nghi thức thể hiện lòng tôn kính ở mức độ cao nhất, đòi hỏi sự phối hợp của toàn bộ cơ thể trong tư thế phủ phục. Người lạy sẽ chắp hai tay, đưa cao quá trán rồi từ từ hạ xuống ngang ngực, sau đó quỳ gối, chống hai lòng bàn tay xuống đất và cúi rạp người đến khi trán chạm đất.
• Ý nghĩa: Đây là hành động bày tỏ lòng tôn kính, sự chân thành bằng tất cả tâm hồn và thể xác đối với các đấng bề trên hoặc người quá cố được tôn thờ. Nó thể hiện sự quy phục, lòng biết ơn sâu sắc và sự sám hối chân thành.
• Đối tượng: “Lạy” chỉ dành cho những đối tượng được tôn kính ở bậc cao nhất như Chư Phật, Bồ Tát, Thánh Thần, và trong các nghi lễ trang trọng nhất là Vua chúa và Cha Mẹ.

Lưu ý: Có nhiều thế lạy khác nhau, ví dụ như thế lạy của đàn ông và đàn bà có sự khác biệt để phù hợp với trang phục và thể hiện tính âm-dương. Tuy nhiên, ngày nay các thế lạy phức tạp này không còn phổ biến, chủ yếu được các vị cao niên thực hiện trong các đại lễ.

2. Thế nào là “vái” và “xá”?

Về cơ bản, “vái” và “xá” là hai cách gọi khác nhau của cùng một nghi thức, trong đó “vái” là từ thường dùng ở miền Bắc và “xá” phổ biến hơn ở miền Nam.

• Hành động: “Vái” hoặc “xá” là động tác chắp hai tay lại trước ngực, sau đó đưa lên ngang đầu, đồng thời cúi đầu và khom người xuống. Mức độ cúi người có thể là “xá cạn” (cúi khoảng 15 độ) hoặc “xá sâu” (cúi khoảng 45 độ). Sau khi khấn, người ta thường vái như một lời chào thành kính.
• Ý nghĩa: Đây là cử chỉ thể hiện sự kính trọng, lời chào, sự tưởng nhớ hoặc lời thỉnh cầu. Mức độ tôn kính của “vái/xá” thấp hơn “lạy”. Nó có thể được dùng độc lập hoặc kết hợp sau khi lạy (lạy xong thì xá cạn). Trong trường hợp không tiện thực hiện thế lạy (ví dụ chủ lễ đứng trước bàn thờ), người ta có thể “xá sâu” để thay thế.
• Đối tượng: “Vái/xá” được dùng cho một phạm vi đối tượng rộng hơn, bao gồm Tổ tiên, ông bà, người đã khuất, các vị Thần linh (Thổ Công, Thần Tài, Thành hoàng…).

II. Số lần vái lạy có gì khác biệt

Trong cuốn “101 câu hỏi về nghi lễ thờ cúng tổ tiên”, Đại đức Thích Minh Nghiêm chia sẻ rằng, trong văn hóa tín ngưỡng của người Việt, số lần vái lạy đúng cách đều mang một ý nghĩa rất đặc biệt và đây là một phong tục riêng có. Việc hiểu rõ ý nghĩa này giúp chúng ta thực hành nghi lễ một cách trọn vẹn hơn.

1. Hai lạy và hai vái: tượng trưng cho cõi dương và sự sống

• Ý nghĩa: Số 2 tượng trưng cho Âm và Dương, cho nhị khí hòa hợp trên dương thế, tức là sự sống.
• Áp dụng:

2 lạy: Dùng cho người còn sống trong các nghi lễ trang trọng, ví dụ như cô dâu chú rể lạy cha mẹ hai bên.

2 vái: Dùng khi đi dự đám tang, vái người đã khuất khi linh cữu còn ở nhà, chưa được chôn cất. Theo quan niệm dân gian, lúc này người đã khuất vẫn được coi như còn tại thế, nên chỉ vái 2 vái. Sau khi lạy xong, người ta cũng thường vái 2 vái mang ý nghĩa “vái tạm biệt”.

2. Ba lạy và ba vái: hướng về tam bảo

• Ý nghĩa: Số 3 tượng trưng cho Tam Bảo trong Phật giáo: Phật – Pháp – Tăng.
• Áp dụng:

3 lạy: Là số lạy phổ biến nhất khi đi lễ chùa, lạy trước ban thờ Phật để thể hiện sự quy y Tam Bảo. Tuy nhiên, tùy vào quy định của từng chùa hoặc pháp môn tu tập, số lạy có thể là 4 hoặc 5.

3 vái: Dùng trong trường hợp không tiện thực hiện thế lạy (ví dụ mặc âu phục khó quỳ), người ta có thể đứng nghiêm và vái 3 vái trước ban thờ Phật.

3. Bốn lạy và bốn vái: tỏ lòng thành với tổ tiên, thần thánh

• Ý nghĩa: Số 4 mang nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc, bao trùm cả cõi âm lẫn cõi dương:

Tứ thân phụ mẫu: Hai thân phụ mẫu bên nội và hai thân phụ mẫu bên ngoại.

Tứ phương: Đông – Tây – Nam – Bắc.

Tứ tượng: Thái Dương – Thái Âm – Thiếu Dương – Thiếu Âm.

• Áp dụng:

4 lạy: Là số lạy dùng để cúng người đã khuất như ông bà, cha mẹ (sau khi đã được chôn cất), và các vị Thánh Thần.

4 vái: Dùng để thay thế cho 4 lạy trong trường hợp không tiện thực hiện thế lạy.

4. Năm lạy và năm vái: nghi thức dành cho bậc đế vương

• Ý nghĩa: Số 5 tượng trưng cho Ngũ hành: Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ. Vua được xem là trung tâm (“trung ương mậu kỷ thổ”), là người cai quản Ngũ hành. 5 lạy cũng có thể tượng trưng cho 4 phương và trung tâm (nơi vua ngự).
• Áp dụng:

5 lạy: Đây là nghi thức chỉ dành riêng cho Vua chúa thời xưa.

Ngày nay, trong các đại lễ như Giỗ Tổ Hùng Vương, vì quá đông người tham dự nên nghi thức có thể được giản lược còn 3 lạy hoặc 4 vái để tiết kiệm thời gian.

III. Sự giản lược trong nghi lễ hiện đại

Ngày nay, để thuận tiện hơn, các nghi thức trong lễ vái đã được tinh gọn và có nhiều thói quen phổ biến. Một trong những cách thực hành thường thấy là:

• Trước khi khấn: Vái 3 vái ngắn.
• Sau khi khấn xong: Vái 4 vái dài và kết thúc bằng 3 vái ngắn.
• Giản tiện hơn nữa: Chỉ vái 3 vái trước và 3 vái sau khi khấn.

Dù những thói quen này đã trở nên phổ biến, việc hiểu rõ nguồn gốc và ý nghĩa ban đầu của từng nghi thức vẫn là điều cần thiết để thể hiện sự trân trọng đối với văn hóa truyền thống.

Phân biệt vái lạy đúng cách như hiểu được ý nghĩa đằng sau số lần thực hiện là cách để chúng ta thể hiện lòng thành kính một cách sâu sắc và đúng đắn nhất. Dù nghi lễ ngày nay có thể được giản lược, nhưng giá trị cốt lõi không nằm ở hình thức phức tạp mà ở “tấm lòng thành”. Khi mỗi cử chỉ cúi đầu được thực hiện với sự hiểu biết và một trái tim chân thành, đó chính là lúc chúng ta kết nối mạnh mẽ nhất với cội nguồn tổ tiên và các giá trị tâm linh cao đẹp.

Chia sẻ0

1. Giới thiệu về bộ thờ cúng gia tiên

Trong văn hóa dân tộc Việt Nam, thờ cúng gia tiên là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của mỗi gia đình. Bộ thờ cúng gia tiên không chỉ đơn thuần là một vật dụng trang trí, mà còn là nơi thể hiện lòng kính trọng, biết ơn đối với tổ tiên, những người đã khuất. Việc lựa chọn một bộ thờ cúng gia tiên chuẩn, hợp phong thủy không chỉ giúp không gian thờ cúng thêm trang nghiêm mà còn mang lại sự an lành, may mắn cho gia đình.

2. Tầm quan trọng của bộ thờ cúng gia tiên trong đời sống tinh thần

Thờ cúng tổ tiên là một truyền thống văn hóa  của người Việt. Theo quan niệm dân gian, khi các thành viên trong gia đình thực hiện nghi lễ thờ cúng đúng cách, thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên, gia đình sẽ nhận được sự bảo hộ và phù hộ của tổ tiên trong mọi mặt của cuộc sống. Bộ thờ cúng gia tiên không chỉ là một biểu tượng của sự kính trọng mà còn là sợi dây kết nối giữa các thế hệ trong gia đình.

3. Các thành phần trong bộ thờ cúng gia tiên chuẩn

Một bộ thờ cúng gia tiên chuẩn bao gồm nhiều vật dụng khác nhau, mỗi thứ đều mang ý nghĩa riêng biệt. Dưới đây là các thành phần cơ bản cần có trong bộ thờ cúng gia tiên:

3.1. Bàn thờ

Bàn thờ là nơi đặt tất cả các vật dụng thờ cúng, do đó, việc chọn bàn thờ phù hợp rất quan trọng. Bàn thờ thường được làm từ gỗ, gốm sứ hoặc đá. Với bàn thờ làm từ gỗ, gỗ gụ, gỗ hương hay gỗ mun được coi là lựa chọn tốt nhất vì chúng mang lại sự thịnh vượng, an lành cho gia đình. Kích thước bàn thờ phải phù hợp với không gian nhà thờ, không quá lớn cũng không quá nhỏ, tạo nên sự cân đối, hài hòa.

3.2. Lư hương

Lư hương là vật dụng không thể thiếu trong bộ thờ cúng gia tiên. Đây là nơi để đốt nhang, thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên. Lư hương thường được làm từ các chất liệu gốm sứ, đồng hoặc đá. Trong phong thủy, lư hương tượng trưng cho sự kết nối giữa thế giới trần gian và thế giới của tổ tiên. Khi chọn lư hương, cần chú ý đến kích thước sao cho phù hợp với bàn thờ.

3.3. Bộ đỉnh hương

Bộ đỉnh hương bao gồm một đỉnh hương lớn và nhiều chân nến hoặc chén nước. Đỉnh hương tượng trưng cho sự tôn vinh các bậc bề trên, giúp khuếch tán hương thơm từ nhang, tạo không gian thanh tịnh và trang nghiêm. Đỉnh hương được thiết kế đa dạng, với nhiều hình dáng khác nhau như hình vuông, hình tròn, hay hình phượng, đại diện cho sự thịnh vượng.

3.4. Đèn thờ

Đèn thờ là vật dụng dùng để chiếu sáng không gian thờ cúng, tạo ra ánh sáng thanh thoát, tượng trưng cho sự soi sáng của tổ tiên. Đèn thờ có thể là đèn dầu hoặc đèn điện, tùy thuộc vào sở thích và điều kiện của gia đình.

3.5. Mâm ngũ quả

Mâm ngũ quả là một phần quan trọng trong lễ vật dâng lên tổ tiên. Một mâm ngũ quả thường bao gồm năm loại quả tượng trưng cho ngũ hành: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Mâm ngũ quả không chỉ là biểu tượng của sự đủ đầy mà còn thể hiện lòng thành kính của gia chủ.

3.6. Tượng Phật, tượng tổ tiên

Tượng Phật hoặc tượng tổ tiên được đặt trên bàn thờ như một biểu tượng tôn vinh các bậc bề trên. Tượng Phật mang đến sự bình an, phúc lộc cho gia đình, trong khi tượng tổ tiên giúp gia đình nhớ về cội nguồn, giữ gìn truyền thống.

4. Cách bố trí bộ thờ cúng gia tiên chuẩn

Để bộ thờ cúng gia tiên phát huy hết tác dụng phong thủy và mang lại sự may mắn, việc bố trí các vật dụng trên bàn thờ cần được thực hiện đúng cách.

4.1. Chọn hướng bàn thờ

Hướng của bàn thờ rất quan trọng trong phong thủy. Theo các chuyên gia, bàn thờ cần được đặt ở vị trí cao, thoáng đãng, tránh bị che khuất hay ảnh hưởng bởi các yếu tố xung quanh. Hướng tốt để đặt bàn thờ là hướng hợp với mệnh của gia chủ, giúp thu hút tài lộc và bình an.

4.2. Sắp xếp các vật dụng trên bàn thờ

Khi sắp xếp các vật dụng trên bàn thờ, cần chú ý đến nguyên tắc “thượng thiện, hạ đức”. Các vật dụng quan trọng như lư hương, đỉnh hương, tượng Phật hoặc tượng tổ tiên nên được đặt ở vị trí trung tâm của bàn thờ. Các vật dụng khác như mâm ngũ quả, chén nước, đèn thờ có thể đặt xung quanh sao cho hợp lý, tạo nên sự trang nghiêm và cân đối.

4.3. Vệ sinh và bảo quản bộ thờ

Để bộ thờ cúng gia tiên luôn sạch sẽ, trang nghiêm, bạn cần thường xuyên vệ sinh bàn thờ và các vật dụng trên đó. Dùng khăn mềm và nước sạch để lau chùi, tránh sử dụng các chất tẩy rửa mạnh có thể làm hỏng chất liệu gốm sứ, đồng hoặc gỗ. Ngoài ra, cần thay đổi nước trong các chén nước thờ cúng để đảm bảo sự tươi mới và trang trọng.

5. Lựa chọn bộ thờ cúng gia tiên từ gốm sứ nghệ nhân

Bộ thờ cúng gia tiên từ gốm sứ là một trong những lựa chọn phổ biến hiện nay, bởi vẻ đẹp trang nhã và chất lượng bền vững. Những bộ thờ cúng này được chế tác thủ công bởi các nghệ nhân tài hoa, mang đậm tính nghệ thuật và phong thủy. Gốm sứ cũng có ưu điểm là dễ dàng bảo quản và giữ được lâu dài, tạo nên không gian thờ cúng trang trọng, ấm cúng.

Khi lựa chọn bộ thờ cúng gia tiên từ gốm sứ, bạn cần chú ý đến các yếu tố như chất liệu, hoa văn, kích thước và tính thẩm mỹ. Một bộ thờ cúng đẹp và chuẩn sẽ giúp gia đình bạn tạo nên không gian thờ cúng thiêng liêng, thể hiện sự tôn trọng và thành kính đối với tổ tiên.

Bộ thờ cúng gia tiên là một phần quan trọng không thể thiếu trong không gian thờ cúng của mỗi gia đình Việt Nam. Để bộ thờ cúng của bạn đạt chuẩn, vừa đẹp mắt, vừa hợp phong thủy, cần phải lựa chọn và sắp xếp các vật dụng một cách kỹ lưỡng. Bộ thờ cúng từ gốm sứ nghệ nhân là sự lựa chọn hoàn hảo để gia đình bạn có được một không gian thờ cúng trang nghiêm, mang lại sự bình an, tài lộc và hạnh phúc cho gia đình.

Nếu bạn đang tìm kiếm bộ thờ cúng gia tiên chuẩn cho gia đình, hãy đến ngay Xưởng gốm Thiên Lương để lựa chọn những sản phẩm gốm sứ tinh xảo, chất lượng, được chế tác tỉ mỉ từ đôi bàn tay tài hoa của những nghệ nhân.

Chia sẻ0